Wymagania na poszczególne oceny

konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe

(ocena dostateczna)

rozszerzające

(ocena dobra)

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

wykraczające

(ocena celująca)

2

3

4

5

6

1. Współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wskazuje na mapie lub na globusie równik, południki 0° i 180° oraz półkule: południową, północną, wschodnią i zachodnią

• podaje symbole oznaczające kierunki geograficzne

• wyjaśnia, do czego służą współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wymienia cechy południków i równoleżników

• podaje wartości południków i równoleżników w miarach kątowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: długość geograficzna, szerokość geograficzna

• wyjaśnia znaczenie terminów: rozciągłość południkowa, rozciągłość równoleżnikowa

Uczeń:

• odczytuje szerokość geograficzną i długość geograficzną wybranych punktów na globusie i mapie

• odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych

Uczeń:

• określa położenie matematycznogeograficzne punktów i obszarów na mapie świata i mapie Europy

• wyznacza współrzędne geograficzne na podstawie mapy drogowej

• oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową wybranych obszarów na Ziemi

• wyznacza współrzędne geograficzne punktu, w którym się znajduje, za pomocą aplikacji obsługującej mapy w smartfonie lub komputerze

Uczeń:

• wyznacza w terenie współrzędne geograficzne dowolnych punktów za pomocą mapy i odbiornika GPS

2. Ruchy Ziemi

Uczeń:

• wymienia rodzaje ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym

• wymienia planety Układu Słonecznego w kolejności od znajdującej się najbliżej Słońca do tej, która jest położona najdalej

• wyjaśnia, na czym polega ruch obrotowy Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu górowanie Słońca

• określa czas trwania ruchu obrotowego

• demonstruje ruch obrotowy Ziemi przy użyciu modeli

• wyjaśnia, na czym polega ruch obiegowy Ziemi

• demonstruje ruch obiegowy Ziemi przy użyciu modeli

• wymienia daty rozpoczęcia astronomicznych pór roku

• wskazuje na globusie i mapie strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: gwiazda, planeta, planetoida, meteor, meteoryt, kometa

• podaje różnicę między gwiazdą a planetą

• wymienia cechy ruchu obrotowego Ziemi

• omawia występowanie dnia i nocy jako głównego następstwo ruchu

obrotowego

• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi

• wymienia strefy oświetlenia Ziemi i wskazuje ich granice na mapie lub globusie

Uczeń:

• rozpoznaje rodzaje ciał niebieskich przedstawionych na ilustracji

• opisuje dzienną wędrówkę Słońca po niebie, posługując się ilustracją lub planszą

• omawia wędrówkę Słońca po niebie w różnych porach roku na podstawie ilustracji

• omawia przebieg linii zmiany daty

• przedstawia zmiany w oświetleniu Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku na podstawie ilustracji

• wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi

• wyjaśnia, na jakiej podstawie wyróżnia się strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• opisuje budowę Układu Słonecznego

• wyjaśnia zależność między kątem padania promieni słonecznych a długością cienia gnomonu lub drzewa na podstawie ilustracji

• określa różnicę między czasem strefowym a czasem słonecznym na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczyny występowania dnia polarnego i nocy polarnej

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi z uwzględnieniem kąta padania promieni słonecznych, czasu trwania dnia i nocy oraz występowania pór roku

Uczeń:

• wyjaśnia związek między ruchem obrotowym Ziemi a takimi zjawiskami jak pozorna wędrówka Słońca po niebie, górowanie Słońca, występowanie dnia i nocy, dobowy rytm życia człowieka i przyrody, występowanie stref czasowych

• określa czas strefowy na podstawie mapy stref czasowych

• wykazuje związek między położeniem geograficznym obszaru a wysokością górowania Słońca

• wykazuje związek między ruchem obiegowym Ziemi a strefami jej oświetlenia oraz strefowym zróżnicowaniem klimatów i krajobrazów na Ziemi

3. Środowisko przyrodnicze i ludność Europy

Uczeń:

• określa położenie Europy na mapie świata

• wymienia nazwy większych mórz, zatok, cieśnin i wysp Europy i wskazuje je na mapie

• wskazuje przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia elementy krajobrazu Islandii na podstawie fotografii

• wymienia strefy klimatyczne w Europie na podstawie mapy klimatycznej

• wskazuje na mapie obszary w Europie o cechach klimatu morskiego i kontynentalnego

• podaje liczbę państw Europy

• wskazuje na mapie politycznej największe i najmniejsze państwa Europy

• wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Europy

• wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia

• wskazuje na mapie rozmieszczenia ludności obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia

• wymienia starzejące się kraje Europy

• wymienia grupy ludów zamieszkujących Europę na podstawie mapy tematycznej

• wymienia główne języki i religie występujące w Europie

• wskazuje Paryż i Londyn na mapie Europy

Uczeń:

• omawia przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia czynniki decydujące o długości linii brzegowej Europy

• wymienia największe krainy geograficzne Europy i wskazuje je na mapie

• opisuje położenie geograficzne Islandii na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminów: wulkan, magma, erupcja, lawa, bazalt

• przedstawia kryterium wyróżniania stref klimatycznych

• omawia cechy wybranych typów i odmian klimatu Europy na podstawie klimatogramów

• wymienia i wskazuje na mapie politycznej Europy państwa powstałe na przełomie lat 80. i 90. XX w.

• omawia rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy rozmieszczenia ludności

• przedstawia liczbę ludności Europy na tle liczby ludności pozostałych kontynentów na podstawie wykresów

• charakteryzuje zróżnicowanie językowe ludności Europy na podstawie mapy tematycznej

• wymienia przyczyny migracji Ludności

• wymienia kraje imigracyjne i kraje emigracyjne w Europie

• wymienia cechy krajobrazu wielkomiejskiego

• wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Europy i świata

• porównuje miasta Europy z miastami świata na podstawie wykresów

Uczeń:

• opisuje ukształtowanie powierzchni Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• opisuje położenie Islandii względem płyt litosfery na podstawie mapy geologicznej

• wymienia przykłady obszarów występowania trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów na świecie na podstawie mapy geologicznej i mapy ogólnogeograficznej

• omawia czynniki wpływające na zróżnicowanie klimatyczne Europy na podstawie map klimatycznych

• podaje różnice między strefami klimatycznymi, które znajdują się w Europie

• charakteryzuje zmiany liczby ludności Europy

• analizuje strukturę wieku i płci ludności na podstawie piramid wieku i płci ludności wybranych krajów Europy

• przedstawia przyczyny zróżnicowania narodowościowego i językowego ludności w Europie

• omawia zróżnicowanie kulturowe i religijne w Europie

• przedstawia zalety i wady życia w wielkim mieście

• omawia położenie i układ przestrzenny Londynu i Paryża na podstawie map

Uczeń:

• porównuje ukształtowanie powierzchni wschodniej i zachodniej oraz północnej i południowej części Europy

• wyjaśnia przyczyny występowania gejzerów na Islandii

• omawia strefy klimatyczne w Europie i charakterystyczną dla nich roślinność na podstawie klimatogramów i fotografii

• omawia wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza w Europie

• omawia wpływ ukształtowania powierzchni na klimat Europy

• porównuje piramidy wieku i płci społeczeństw: młodego
i starzejącego się

• przedstawia skutki zróżnicowania kulturowego ludności Europy

• przedstawia korzyści i zagrożenia związane z migracjami ludności

• porównuje Paryż i Londyn pod względem ich znaczenia na świecie

Uczeń:

• wyjaśnia wpływ działalności lądolodu na ukształtowanie północnej części Europy na podstawie mapy i dodatkowych źródeł informacji

• wyjaśnia wpływ położenia na granicy płyt litosfery na występowanie wulkanów i trzęsień ziemi na Islandii

• wyjaśnia, dlaczego w Europie na tej samej szerokości geograficznej występują różne typy i odmiany klimatu

• podaje zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi na podstawie ilustracji oraz map klimatycznych

• przedstawia rolę Unii Europejskiej w przemianach społecznych i gospodarczych Europy

• analizuje przyczyny i skutki starzenia się społeczeństw Europy

• opisuje działania, które można podjąć, aby zmniejszyć tempo starzenia się społeczeństwa Europy

• omawia przyczyny nielegalnej imigracji do Europy

• ocenia skutki migracji ludności między państwami Europy oraz imigracji ludności z innych kontynentów

• ocenia rolę i funkcje Paryża i Londynu jako wielkich metropolii

4. Gospodarka Europy

Uczeń:

• wymienia zadania i funkcje rolnictwa

• wyjaśnia znaczenie terminu plony

• wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego Danii i Węgier na podstawie mapy ogólnogeograficznej Europy

• wymienia rośliny uprawne i zwierzęta hodowlane o największym znaczeniu dla rolnictwa Danii i Węgier

• wymienia zadania i funkcje przemysłu

• wymienia znane i cenione na świecie francuskie wyroby przemysłowe

• podaje przykłady odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii na podstawie schematu

• rozpoznaje typy elektrowni na podstawie fotografii

• wymienia walory przyrodnicze Europy Południowej na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia atrakcje turystyczne w wybranych krajach Europy Południowej na podstawie mapy tematycznej i fotografii

Uczeń:

• przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego Danii i Węgier sprzyjające rozwojowi rolnictwa na podstawie map ogólnogeograficznych i tematycznych

• wymienia czynniki rozwoju przemysłu we Francji

• podaje przykłady działów nowoczesnego przemysłu we Francji

• wymienia czynniki wpływające na strukturę produkcji energii w Europie

• podaje główne zalety i wady różnych typów elektrowni

• omawia walory kulturowe Europy Południowej na podstawie fotografii

• wymienia elementy infrastruktury turystycznej na podstawie fotografii oraz tekstów źródłowych

Uczeń:

• omawia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Europie

• omawia rozmieszczenie najważniejszych upraw i hodowli w Danii i na Węgrzech na podstawie map rolnictwa tych krajów

• wyjaśnia, czym się charakteryzuje nowoczesny przemysł we Francji

• omawia zmiany w wykorzystaniu źródeł energii w Europie w XX i XXI w. na podstawie wykresu

• omawia znaczenie turystyki w krajach Europy Południowej na podstawie wykresów dotyczących liczby turystów i wpływów z turystyki

Uczeń:

• porównuje wydajność rolnictwa Danii i Węgier na podstawie wykresów

• wyjaśnia znaczenie nowoczesnych usług we Francji na podstawie diagramów przedstawiających strukturę zatrudnienia według sektorów oraz strukturę wytwarzania PKB we Francji

• charakteryzuje usługi turystyczne i transportowe we Francji

• przedstawia zalety i wady elektrowni jądrowych

• omawia wpływ rozwoju turystyki na infrastrukturę turystyczną oraz strukturę zatrudnienia w krajach Europy Południowej

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego w Europie występują korzystne warunki przyrodnicze do rozwoju rolnictwa

• przedstawia pozytywne i negatywne skutki rozwoju nowoczesnego rolnictwa w Europie

• omawia rolę i znaczenie nowoczesnego przemysłu i usług we Francji

• analizuje wpływ warunków środowiska przyrodniczego w wybranych krajach Europy na wykorzystanie różnych źródeł energii

5. Sąsiedzi Polski

Uczeń:

• wymienia główne działy przetwórstwa przemysłowego w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• wskazuje na mapie Nadrenię Północną-Westfalię

• wymienia walory przyrodnicze i kulturowe Czech i Słowacji

• wymienia atrakcje turystyczne w Czechach i na Słowacji

• wymienia walory przyrodnicze Litwy i Białorusi

• przedstawia główne atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi

• omawia położenie geograficzne Ukrainy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia surowce mineralne Ukrainy na podstawie mapy gospodarczej

• wskazuje na mapie największe krainy geograficzne Rosji

• wymienia surowce mineralne Rosji na podstawie mapy gospodarczej

• wymienia i lokalizuje na mapie Rosji główne obszary upraw

• wskazuje na mapie sąsiadów Polski

• wymienia przykłady współpracy Polski z sąsiednimi krajami

Uczeń:

• omawia znaczenie przemysłu w niemieckiej gospodarce

• wymienia znane i cenione na świecie niemieckie wyroby przemysłowe

• rozpoznaje obiekty z Listy światowego dziedzictwa UNESCO w Czechach i na Słowacji na ilustracjach

• przedstawia atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi na podstawie mapy tematycznej i fotografii

• wymienia na podstawie mapy cechy środowiska przyrodniczego Ukrainy sprzyjające rozwojowi gospodarki

• wskazuje na mapie obszary, nad którymi Ukraina utraciła kontrolę

• wymienia główne gałęzie przemysłu Rosji na podstawie mapy gospodarczej

• wymienia najważniejsze rośliny uprawne w Rosji na podstawie mapy gospodarczej

• podaje nazwy euroregionów na podstawie mapy

Uczeń:

• omawia przyczyny zmian zapoczątkowanych w przemyśle w Niemczech w latach 60. XX w.

• analizuje strukturę zatrudnienia w przemyśle w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Czech i Słowacji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• omawia znaczenie turystyki aktywnej na Słowacji

• omawia środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• podaje czynniki wpływające na atrakcyjność turystyczną Litwy i Białorusi

• podaje przyczyny zmniejszania się liczby ludności Ukrainy na podstawie wykresu i schematu

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Rosji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia, jakie czynniki wpływają na stan gospodarki Rosji

• omawia znaczenie usług w Rosji

• charakteryzuje relacje Polski z Rosją podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• przedstawia główne kierunki zmian przemysłu w Nadrenii Północnej-
-Westfalii na podstawie mapy i fotografii

• charakteryzuje nowoczesne przetwórstwo przemysłowe w Nadrenii Północnej-Westfalii na podstawie mapy

• porównuje cechy środowiska przyrodniczego Czech i Słowacji

• opisuje przykłady atrakcji turystycznych i rekreacyjno-
-sportowych Czech i Słowacji na podstawie fotografii

• porównuje walory przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej i fotografii

• podaje przyczyny konfliktów na Ukrainie

• omawia czynniki lokalizacji głównych okręgów przemysłowych Rosji

• wyjaśnia znaczenie przemysłu w gospodarce Rosji

• opisuje stosunki Polski z sąsiadami na podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• omawia wpływ sektora kreatywnego na gospodarkę Nadrenii Północnej-
-Westfalii

• udowadnia, że Niemcy są światową potęgą gospodarczą na podstawie danych statystycznych oraz map gospodarczych

• udowadnia, że Czechy i Słowacja to kraje atrakcyjne pod względem turystycznym

• projektuje wycieczkę na Litwę i Białoruś, posługując się różnymi mapami

• analizuje konsekwencje gospodarcze konfliktów na Ukrainie

• charakteryzuje atrakcje turystyczne Ukrainy na podstawie dodatkowych źródeł oraz fotografii

• omawia wpływ konfliktu z Ukrainą na Rosję

• uzasadnia potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami Polski

• przygotowuje pracę (np. album, plakat, prezentację multimedialną) na temat inicjatyw zrealizowanych w najbliższym euroregionie na podstawie dodatkowych źródeł informacji