PROGRAM ZAJĘĆ LOGOPEDYCZNYCH

Mowa ludzka jest kluczem do wiedzy, a zarazem najstarszym sposobem porozumiewania się. W dużej mierze wpływa na całokształt rozwoju dziecka i jego powodzenia szkolne. Daje możliwość precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu wiedzy, pozwala na wyrażanie własnych myśli, opinii i uczuć.

Program zajęć logopedycznych skierowany jest do uczniów klas 0 – VIII szkoły podstawowej przejawiających trudności językowe. Realizowany jest w postaci ćwiczeń i zabaw logopedycznych, których celem jest rozbudzenie aktywności słownej uczniów oraz zwiększenie możliwości poprawnego i twórczego opanowania języka.

Głównym celem programu jest kształtowanie prawidłowej mowy.

Cele szczegółowe:
• usprawnianie motoryki aparatu artykulacyjnego;
• kształtowanie prawidłowych nawyków oddechowych;
• doskonalenie słuchu fonematycznego;
• rozwijanie funkcji fonacyjnej;
• korygowanie wad wymowy;
• wzbogacanie zasobu słownictwa;
• rozwijanie umiejętności poprawnego wypowiadania się;
• usprawnianie techniki czytania i pisania;
• wdrażanie do obcowania z literaturą i sztuką oraz twórczej aktywności słownej.

Metody pracy:
• metoda usprawniania narządów artykulacyjnych (głównie języka i warg);
• metoda słuchowa – rozpoznawanie prawidłowego dźwięku i siebie i innych osób;
• metoda wzrokowa – odczytywanie mowy z ruchów ust;
• pokaz i wyjaśnianie ułożenia narządów artykulacyjnych;
• metoda czuciowa – kontrola dotyku i czucia skórnego dłoni;
• metoda fonetyczna – przekształcenie innej głoski, poprawnie wymawianej i najbardziej zbliżonej pod względem artykulacyjnym do tej, którą chce się uzyskać);
• uczulanie miejsc artykulacji – wskazywanie miejsca artykulacyjnego za pomocą szpatułki;
• metoda mechaniczna – układanie narządów artykulacyjnych np. za pomocą szpatułek;
• metoda naturalna – wykorzystywanie nieartykułowanych dźwięków do tworzenia nowych głosek (np. wibracje warg, dmuchanie, chuchanie);
• demonstracja;
• rozmowa kierowana;
• objaśnienie;
• opowiadanie;
• ćwiczenia praktyczne;
• gry i zabawy dydaktyczne;
• improwizacje;
• techniki relaksacyjne.

Formy pracy:
• zbiorowa;
• grupowa;
• indywidualna.

Sposoby oceniania postępów uczniów:
• pochwały ustne;
• naklejki;
• ocena opisowa w zeszycie;
• stempelki;
• ekspozycja prac w gabinecie logopedycznym;
• rozmowy z rodzicami.

Pomoce dydaktyczne:
• lustro logopedyczne;
• lusterka;
• szpatułki;
• karty pracy;
• książki o tematyce logopedycznej;
• teksty do czytania;
• ilustracje;
• gry logopedyczne;
• pomoce do ćwiczeń oddechowych;
• puzzle;

Treści programu :

1. Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych
– ćwiczenia języka:
• wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie w głąb jamy ustnej;
• oblizywanie wargi dolnej i górnej;
• dotykanie czubkiem języka górnych i dolnych zębów;
• kierowanie języka do nosa i brody;
• kierowanie języka do kącików ust;
• wypychanie policzków językiem, przy zamkniętych ustach;
• kląskanie językiem;
– ćwiczenia warg:
• zaciskanie warg;
• ściąganie i rozciąganie ust;
• nakładanie wargi górnej na dolną i dolną na górną;
• przesuwanie kącików ust na boki;
• nadymanie i wciąganie policzków;
• przerzucanie powietrza z jednego policzka do drugiego;
• cmokanie;
– ćwiczenia podniebienia miękkiego:
• ziewanie;
• kaszlenie z wysuniętym językiem;
• chrząkanie;
• gęganie;
• chrapanie;
– ćwiczenia żuchwy:
• opuszczanie i unoszenie szczęki dolnej;
• przesuwanie szczęki dolnej w prawą i w lewą stronę;
• wysuwanie szczęki dolnej do przodu i cofanie jej;
• naśladowanie ruchów żucia;
• masaż podbródka.

2. Ćwiczenia oddechowe
• wdychanie i wydychanie powietrza (nosem – ustami);
• dmuchanie na wiatraczek, na kartkę papieru trzymaną w dłoni;
• dmuchanie na przedmiot unoszący się, zawieszony bądź opadający (kartki, piórka, listki, kwiatki, itp.);
• robienie kleksów z farby wodnej;
• układanie puzzli oddechem;
• puszczanie baniek mydlanych;
• gwizdanie;
• dmuchanie na lekkie przedmioty: papierowe kulki, piórka, piłeczki pingpongowe, waciki;
• chuchanie na lusterko;
• liczenie do 10 na jednym wydechu;
• ćwiczenia łączące oddech z ruchami rąk, nóg, tułowia.

3. Ćwiczenia fonacyjne
– ćwiczenia prawidłowego nastawienia głosu i napięcia mięśni krtani:
• przedłużanie spółgłosek nosowych m lub n – „mruczanki”;
• przedłużanie połączeń spółgłosek (m, n) z samogłoskami np. mmma, mmmo, mmmu...;
• nucenie melodii na jednej samogłosce;
– ćwiczenia modulowania siły głosu:
• kilkakrotne powtarzanie tej samej samogłoski: a–a–a
• przedłużone wymawianie samogłoski: aaaa;
• wypowiadanie kolejno samogłosek na wydechu (a–e–i–o–u–y);
• wypowiadanie sylab, wyrazów, zdań z różną siłą głosu (od szeptu do krzyku).

4. Ćwiczenia słuchowe
– ćwiczenia wrażliwości słuchowej:
• wsłuchiwanie się w ciszę – rozpoznawanie dźwięków z otoczenia;
• rozpoznawanie dźwięków wywoływanych celowo przez logopedę;
• rozróżnianie dźwięków ze względu na jego natężenie, tempo (cicho – głośno, wolno – szybko);
• odtwarzanie rytmu za logopedą;
– ćwiczenia słuchu fonematycznego oraz analizy i syntezy słuchowej:
• wyróżnianie głosek w wyrazach;
• wyróżnianie sylab w wyrazach;
• wyodrębnianie wyrazów w zdaniu;
• wyodrębnianie zdań w mowie;
• zabawa w kończenie słów na podstawie pierwszej sylaby;
• wyszukiwanie przedmiotów na podaną głoskę;
• szukanie obrazków rymujących się;
• różnicowanie i identyfikowanie wyrazów zbliżonych brzmieniowo;
• odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej;
– ćwiczenia pamięci słuchowej i słownej:
• powtarzanie zdań;
• nauka na pamięć rymowanek i wierszyków;
• śpiewanie piosenek.

5. Ćwiczenia artykulacyjne
• wymowa głosek w izolacji, sylabie, wyrazie, zdaniu, krótkich tekstach;
• automatyzacja głosek poprzez rozmowy kierowane, opowiadanie treści obrazka.

6. Ćwiczenia leksykalne
• rozszerzanie pojęć ogólnych;
• udzielanie odpowiedzi na pytania;
• zabawa w kończenie zdań;
• samodzielne wypowiedzi dziecka;
• opowiadanie treści obrazka, historyjek obrazkowych;
• zabawy tematyczne;
• ćwiczenia w czytaniu i pisaniu.

7. Ćwiczenia logorytmiczne
• ruch przy muzyce;
• słuchanie muzyki;
• śpiew;
• gra na instrumentach perkusyjnych.

Realizacja programu:

1. Etap przygotowawczy – zespół czynności przygotowujących do właściwej pracy logopedycznej. Są to ćwiczenia:
• usprawniające narządy artykulacyjne (ćwiczenia języka, warg, żuchwy, podniebienia miękkiego);
• usprawniające aparat oddechowy (ćwiczenia oddechowe);
• rozwijające percepcję słuchową (ćwiczenia słuchowe).

2. Etap właściwej pracy logopedycznej – wywołanie w izolacji prawidłowej artykulacji zaburzonej głoski (pokazanie właściwego danej głosce układu narządów artykulacyjnych).

3. Etap utrwalania wywołanego dźwięku (stabilizowania go w mowie kontrolowanej) – utrwalanie prawidłowej artykulacji głoski w: izolacji, sylabach i wyrazach (w nagłosie, śródgłosie i wygłosie), w parach wyrazów, zdaniach i krótkich tekstach np. w rymowankach, wierszach, zagadkach, itp.

4. Etap automatyzacji wywołanego dźwięku (realizowania go w mowie spontanicznej) – czyli wypracowania umiejętności autokontroli i samokorekcji. Automatyzacja dźwięku realizowana jest poprzez czytanie tekstów, opowiadanie treści obrazka, opowiadanie historyjek obrazkowych, rozmowy kierowane, zabawy tematyczne.